หน่อแก้วพระพุทธศาสนา - นิยามและความสำคัญ

นิยามและความสำคัญ

ตราแผ่นดินของไทย

พระมหากษัตริย์ เป็นประมุขของประเทศไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันตามระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และประชาธิปไตย รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช ๒๔๗๕ กับทั้งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยทุกฉบับว่า พระมหากษัตริย์ ทรงดำรงอยู่ในฐานะอันเป็นที่เคารพสักการะ ผู้ใดจะละเมิดมิได้ นอกจากนั้น พระมหากษัตริย์ยังทรงได้รับความคุ้มครองด้วยกฎหมายอาญา ทำให้การวิพากษ์วิจารณ์พระองค์เป็นความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์

ศาสนาพุทธมั่นคงเข้มแข็งอยู่ได้ก็เพราะมีสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสิ่งค้ำจุน พระมหากษัตริย์ไทยทรงเป็นพุทธมามกะ มาก่อนที่รัฐธรรมนูญจะบัญญัติเอาไว้ยาวนานมาก คือทรงเป็นองค์พุทธมามกะมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยแล้ว และทรงเป็นมาอย่างนั้นตลอดทุกพระองค์ ตลอดทุกยุคทุกสมัย พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ก็เป็นพระมหากษัตริย์ไทยอีกพระองค์หนึ่งที่ทรงเป็นพุทธมามกะ และ องค์เอกอัครศาสนูปถัมภก ที่แสดงพระองค์ผ่านทางการศึกษาและปฏิบัติธรรมไม่น้อยไปกว่าพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์อื่นๆ ในอดีตเลย ดังพระปฐมบรมราชโองการ ในพิธีบรมราชาภิเษกเสด็จขึ้นครองราชย์ ว่า "เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม "

รายละเอียด: เขียนโดย Pajjek; หมวด: นิยามและความสำคัญ; เผยแพร่เมื่อ: ๐๕ เมษายน ๒๕๖๑; อ่าน: 15135

พระบรมสาทิสลักษณ์พระมหากษัตริย์ไทยในราชวงศ์จักรี รัชกาลที่ ๑ - ๑๐

ราชวงศ์จักรี (อังกฤษ: Chakri dynasty) เป็นราชวงศ์ที่ปกครองราชอาณาจักรไทยต่อจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี จนถึงปัจจุบัน โดยสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก (พระบรมนามาภิไธย ในรัชกาลที่ ๑ ระหว่าง พ.ศ. ๒๓๒๑ - พ.ศ. ๒๓๒๕) ได้ขึ้นเสวยราชสมบัติทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระปรโมรุราชามหาจักรีบรมนารถ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี พระองค์แรก (พระนามเดิมทองด้วง ทรงสืบเชื้อสายมาจากตระกูลขุนนางในสมัยกรุงศรีอยุธยา) ทรงสถาปนาราชวงศ์โดยการปราบดาภิเษกเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๕ และทรงสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ เป็นราชธานี (กรุงเทพมหานคร ในปัจจุบัน) ยุคของราชวงศ์นี้ นิยมเรียกว่ายุครัตนโกสินทร์

อย่างไรก็ตาม ด้วยความเปลี่ยนแปลงทางยุคสมัยของโลก เป็นเหตุให้พระมหากษัตริย์ทรงจำเป็นต้องปรับปรุงระบบการปกครองบ้านเมือง เปลี่ยนชื่อจากรัตนโกสินทร์ เป็นสยาม ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ และเปลี่ยนเป็นไทย ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร รัชกาลที่ ๘

พระมหากษัตริย์ไทยแห่งราชวงศ์จักรี พระองค์ปัจจุบันคือ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลที่ ๑๐ เป็นพระราชโอรสพระองค์เดียวใน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระองค์ทรงรับตำแหน่งเมื่อวันที่ ๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ แต่ในทางนิตินัยถือว่าได้ขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์ตั้งแต่วันที่ ๑๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙

อ่านเพิ่มเติม...

รายละเอียด: เขียนโดย Pajjek; หมวด: นิยามและความสำคัญ; เผยแพร่เมื่อ: ๐๙ เมษายน ๒๕๖๑; อ่าน: 8618

ตราสัญลักษณ์พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔

พระปรมาภิไธย มาจากศัพท์ ๓ คำ คือ พระ + ปรม + อภิไธย แปลว่าชื่ออันประเสริฐยิ่ง หมายถึงพระนามของพระมหากษัตริย์ราชเจ้า ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ หลังจากที่ได้มีพระราชพิธีบรมราชาภิเษก แล้ว ซึ่งเกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในรัชกาลที่ ๑ แล้วใช้ต่อมาจนถึงปัจจุบัน

พระปรมาภิไธย ของพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี แต่ละพระองค์ล้วนยาว ๆ ทั้งสิ้น ยกตัวอย่าง เช่น พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระปรมาภิไธย ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ ว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร

ดังนั้น การเอ่ยอ้างพระปรมาภิไธย จึงมักกล่าวแต่เพียงคำนำหน้าที่เรียกกันว่าพระราชฐานันดรนาม ดังเช่น พระบาทสมเด็จพระปรมินทร หรือ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทร แล้วต่อด้วยพระปรมาภิไธย ประโยคต้นประโยคเดียว จากนั้นทำเครื่องหมายไปยาลน้อย (ฯ) ไว้ แล้วต่อด้วยสร้อยพระปรมาภิไธย ประโยคท้าย เช่น รัชกาลที่ ๙ อาจออกขานพระปรมาภิไธย เพียงว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร

จะเห็นได้ว่า พระปรมาภิไธยเต็ม ของพระมหากษัตริย์ไทยในราชวงศ์จักรี ที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ ก็ดี พระปรมาภิไธยย่อจากพระสุพรรณบัฏ ก็ดี หรืออักษรพระปรมาภิไธยย่อ ๓ ตัว (ทั้งนี้ อักษรพระปรมาภิไธยย่อของบางพระองค์จะซ้ำกัน เพื่อให้ทราบว่าเป็นรัชกาลใด เมื่อประดิษฐ์เป็นตรา ผู้ประดิษฐ์ตรา จะเขียนหมายเลขประจำรัชกาลไว้ ระหว่างพระจอนของพระมหาพิชัยมงกุฎ ) ก็ดี ล้วนเป็นพระนามที่พรรณนาถึงพระคุณของพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์นั้น ๆ ซึ่งประพันธ์ถวายด้วยบทร้อยแก้วอันไพเราะเพราะพริ้ง อันเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของชาติไทย

อ่านเพิ่มเติม...

รายละเอียด: เขียนโดย Pajjek; หมวด: นิยามและความสำคัญ; เผยแพร่เมื่อ: ๒๕ เมษายน ๒๕๖๑; อ่าน: 7541

เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ เป็นเครื่องหมายแห่งความเป็นพระราชาธิบดี หรือสัญลักษณ์ของการมอบสิทธิในการครองราชสมบัติ

เครื่องราชกกุธภัณฑ์ (อังกฤษ: Royal regalia) ถ้าแปลตามรูปศัพท์จะได้ความหมายว่าเครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ คำว่ากกุธภัณฑ์ เป็นคำภาษาบาลี มาจากกกุธ คือเครื่องหมายความเป็นพระราชา + ภณฺฑ แปลว่าของใช้ ดังนั้นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ จึงหมายถึง อุปกรณ์ เครื่องทรง หรือสิ่งอื่น ๆ ที่เป็นของพระมหากษัตริย์ที่มอบให้แก่พระมหากษัตริย์องค์ต่อไป เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของการมอบสิทธิในการครองราชสมบัติ

ในประเพณีการถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์ ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ของไทยมีปรากฏมาแต่ครั้งสมัยสุโขทัย ดังความจารึกในศิลาจารึกวัดศรีชุม (จารึกหลักที่ ๒ ประมาณ พ.ศ. ๑๘๘๔ - ๑๙๑๐) ตอนหนึ่งว่าเมื่อพ่อขุนผาเมือง อภิเษกพ่อขุนบางกลางหาว ให้ครองเมืองสุโขทัยนั้น ได้มอบพระขรรค์ชัยศรี ที่พ่อขุนผาเมืองได้รับพระราชทานจากกษัตริย์ขอมให้พ่อขุนบางกลางหาวด้วย และในศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง ภาษาขอม (จารึกหลักที่ ๔ พ.ศ. ๑๙๐๔) กล่าวถึงเครื่องราชกกุธภัณฑ์ในพิธีบรมราชาภิเษกพระมหาธรรมราชาที่ ๑ (ลิไทย) ว่ามีมกุฎ พระขรรค์ชัยศรี และเศวตฉัตร จะเห็นได้ว่า เมื่อถึงสมัยอยุธยา ไทยก็ได้ยึดถือพระราชประเพณีนี้สืบต่อมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์

เครื่องราชกกุธภัณฑ์ แห่งประเทศไทย ในปัจจุบันนี้ ประกอบด้วยพระมหาพิชัยมงกุฎ (มีพระมหาวิเชียรมณี คือเพชรที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำขึ้นประดับบนยอดสูงสุด) พระแสงขรรค์ชัยศรี ธารพระกร (คือไม้เท้า เนื่องด้วยพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร มีความใหญ่โตมาก ไม่เหมาะที่จะต้องนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายต่อพระหัตถ์ จึงมีการเปลี่ยนแปลงให้เหมาะสม โดยกำหนดให้เป็นการทูลเกล้าฯ ถวายธารพระกร แทน) พัดวาลวิชนี กับพระแส้หางจามรี และฉลองพระบาทเชิงงอน รวมกันเรียกว่าเบญจราชกกุธภัณฑ์ แปลความหมายตามรูปศัพท์ว่าเครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ ๕ อย่าง

อ่านเพิ่มเติม...

รายละเอียด: เขียนโดย Pajjek; หมวด: นิยามและความสำคัญ; เผยแพร่เมื่อ: ๐๘ พฤษภาคม ๒๕๖๑; อ่าน: 8710

(ภาพขยาย) พระมหาวิเชียรมณี บนยอดพระมหาพิชัยมงกุฎ

พระมหาวิเชียรมณี เป็นเพชรที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำขึ้นประดับบนยอดสูงสุดของพระมหาพิชัยมงกุฎ ที่สร้างมาตั้งแต่เมื่อครั้งรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ ๑) ทำด้วยทองคำลงยาบริสุทธิ์ ประดับเพชร แต่ละชั้นประดับด้วยดอกไม้เพชร เฉพาะองค์พระมหามงกุฎ ไม่รวมพระกรรเจียกจอน สูง ๕๑ ซ.ม.

ในปัจจุบันพระมหาพิชัยมงกุฎ นับเป็นกกุธภัณฑ์ (อังกฤษ: Crown jewels) หนึ่งในห้าอย่างของเครื่องราชกกุธภัณฑ์แห่งประเทศไทย (อังกฤษ: The royal regalia of Thailand) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ (อังกฤษ: The five traditional Royal regalia of Thailand) เมื่อแปลความหมายตามรูปศัพท์แล้วหมายความว่าเครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ ๕ อย่าง มีความสำคัญอย่างยิ่งเพราะเป็นเครื่องหมายแห่งความเป็นพระราชาธิบดี เป็นของที่จะต้องนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายต่อพระหัตถ์ของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

กล่าวกันว่า แต่เดิมนั้น องค์พระมหาพิชัยมงกุฎเมื่อสร้างครั้งแรกในรัชสมัยรัชกาลที่ ๑ ยอดของพระมหาพิชัยมงกุฎเป็นยอดแหลม ยังไม่มียอดเพชรและยังไม่มีพระกรรเจียกจอนประกอบ และเป็นเช่นนั้นมาโดยตลอดทั้งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ ๒) และในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) จนมาถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔) พระองค์ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เสริมแต่งพระมหาพิชัยมงกุฎ ให้งดงามและทรงคุณค่ายิ่งขึ้น

อ่านเพิ่มเติม...